4:0 Որում արթնամիտ խորհրդականութեամբ ուշադրեալ այսմ ամենայնի մտաւոր եւ քաջ այրն Վահան տէրն Մամիկոնէից, զաւրավարն Հայոց եւ մարզպանն, որ բազում եւ անհամար ուղղութեանց աշխարհիս Հայոց ի ժամանակս իշխանութեան իւրոյ եղեւ արարող, անձամբ եւ զայլս յորդորելով զբազումս:
|
4:0 Many people requested that I write this book. Among them were the learned and brave general and marzpan of Armenia, Vahan, lord of the Mamikoneans who, with his alert mind was aware of all of this (i.e., of the faults in P’awstos’ work). Vahan during the time of his authority introduced many, innumerable reforms in the land of Armerlia:
|
4:1 Սա որպէս եւ այլ ամենայն բարւոյ իրաւք հոգացեալ զՀայաստան աշխարհի իրս` առաւել եւս զայս ի դէպ եւ պատշաճ համարեցաւ. ի մնացեալ տեղւոյ պատմութեան Երկրորդ գրոցն աճեցուցանել յառաջ եւ գրել յայնմհետէ զեղեալս յաշխարհիս Հայոց:
|
4:1 In this case, as in everything else, he was concerned about events in the land of Armenia and so regarded it as most fitting and appropriate that the affairs transpiring in Armenia be recorded, beginning where the Second book of history left off:
|
4:2 Բազում զգուշութեամբ գրել եւ կարգել մի ըստ միոջէ զամենայն զհոգեւորացն զառաքինութիւնս եւ զարանց քաջաց զլաւութիւնն:
|
4:2 He wanted all the virtues of the clerics and the good deeds of brave men to be written down and arranged in order with great care:
|
4:3 Որպէս զի զհոգեւորացն զբարի վարսն լուեալ բազմութեան ժողովրդոցն` նմանողք լինել ցանկասցին մարդիկ ճգնութեանց նոցա, եւ քաջքն լսելով զայլոց զգործսն յառաջագոյն քաջացելոցն` յաւելեալ յանձանց քաջութիւն՝ անուանի յիշատակ թողցեն զկնի իւրեանց` անձանց եւ ազգի:
|
4:3 This was to be done so that when the multitude of the people heard about the goodness of the clerics, they would strive to emulate such men in their exertions; while brave men, hearing about the deeds of earlier braves would redouble their valor and leave a renowned reputation of themselves and their people:
|
4:4 Իսկ ծոյլքն եւ վատքն հայելով յանձինս եւ լսելով զայլոց զպարսաւանս` ի բարի նախանձն կրթեալք ջանասցին լաւանալ:
|
4:4 Conversely, the lazy and bad people because of these examples would examine themselves, and, hearing the reproach of others, would strive to improve through goodly emulation:
|
4:5 Ըստ այսմ աւրինակի զգուշացեալ ստիպեցուցանէ զմեզ տէրն Մամիկոնէից Վահան, զաւրավարն Հայոց եւ մարզպան. որոյ հասեալ հրաման առ իս Ղազար Փարպեցի. որ եւ սնեալ եւ ուսեալ առ ոտս առաքինակրաւն երանելւոյն Աղանայ, որ էր ազգաւ ի հոյակապ եւ յականաւոր տոհմէն Արծրունեաց, որդի Վասակայ, եղբաւր Տաճատայ եւ Գոտորզի:
|
4:5 By just such an example were we forced to write this history by the lord of the Mamikoneans, Vahan, the general of Armenia and the marzpan. The order came from him to me, Ghazar P’arpec’i. I was nourished and educated by the virtuous cleric, the venerable Aghan, descended from the line of the marvellous and renowned Arcruni tohm, son of Vasak brother of Tachat and Gotorz:
|
4:6 Որ մինչդեռ էր ի տիս մանկութեանն, եւ այն ինչ դեռ տէգ մուրուացն ի վերայ գեղեցկատեսիլ վարդափթիթ ծնաւտիցն բուսանէր` ի բաց ընկեցեալ արհամարհէր զամենայն վայելս անցաւոր կենցաղոյս, եւ զերկնաթռիչ զճանապարհէն յաւիտենից բարութեանցն ընտրեալ հետեւիւր, կեցեալ յանապատս ընդ արս ընտիրս ի ճգնութիւնս մեծամեծս:
|
4:6 Aghan, while still a child, when the fresh down of a beard appeared on his handsome rosy cheeks, rejected all the pleasures of this transitory life and, choosing to follow eternal goodness on the road to Heaven, went and lived in a retreat with some select men, practising great asceticism:
|
4:7 Զորոյ եւ ոչ բաւական ոք է բանիւ բովանդակել զանբաւ վարուցն զառն նահատակութիւնն. այլ այսքան միայն ասացեալ մնացուսցուք զբանս, որպէս թէ պատճառանաւք գոլով ի մարմնի` տքնութեամբ եւ պահաւք եւ անդադար աղաւթիւք զցայգ եւ զցերեկ միշտ հոգեւոր անսպառ վաստակաւք զանմարմնոցն զվերին զաւրացն բերէր յանձին զքաղաքավարութիւն. որ ոչ երբէք ի կեանս իւրում ընտրեաց ժամ աղաւթից:
|
4:7 No one can sufficiently recount the heroic man’s numberless deeds. Let the matter rest with this much, that finding fault with the body, (Aghan) brought himself to the behavior of the incorporeal heavenly hosts by means of sleepless vigils, fasting, and ceaseless praying from morning to evening always with untiring spiritual exertions. Never in his life did he select one particular time for praying, rather he prayed without rest morning and evening:
|
4:8 այլ զտիւ եւ զգիշեր անհանգիստ նմա ժամ աղաւթից էր, եւ կեցեալ այսպէս, մինչեւ առաւելեալ ծաղկէր հեր գլխոյն սպիտակն քան զխարտէշն, եւ կատարեալ զընթացս նահատակութեան իւրոյ` հանգչէր:
|
4:8 Thus did he live until more white hairs than fair hairs covered his head and, completing the course of his great achievement, he reposed:
|
4:9 Եւ եդեալ ի մատրանն ի Հադամակերտի. որոյ յիշատակարանն ընդ անուանս վկայիցն սրբոց պատմեալ քարոզի մինչեւ ցայսաւր եւ յաւիտեան անուն սրբոյն` յամենայն եկեղեցիս Հայաստանեայց աշխարհիս, Վրաց եւ Աղուանից:
|
4:9 He was buried in the chapel at Hadamakert. The name of this blessed man is recalled among the names of the holy witnesses preached to this day and forever in all the churches of the lands of Armenia, Iberia (Georgia), and Aghbania (Aghuania:
|
4:10 Եւ արդ` այսպէս հարկաւորեալ բռնադատեաց զտկարութիւնս մեր տէրն Մամիկոնէից Վահան, սպարապետն Հայոց եւ մարզպան, զձեռն արկանել ի գործ, որ ի վեր քան զկար գիտութեան մերոյ էր, քանզի էր քան զքան:
|
4:10 We, in our weakness, were forced to undertake this work (which is above our abilities) by the lord of the Mamikoneans. Vahan, the sparapet of Armenia, and marzpan. For:
|
4:11 եւ պարտեալ եռանդեանն չարութիւնն՝ անդէն եւ անդ դադարեալ ցածնուն:
|
4:11 We have not translated this half sentence: ew parteal er’andeann charut’iwnn andrer ew and dadareal c’acnun. The editors suggest [p. 6 n. 6] that the missing passage speaks of the perils faced by merchants at sea, and that P’arpec’i is following a similar metaphor employed in Agat’angeghos’ forward:
|
4:12 Այսպէս եւ բան հզաւրին Աստուծոյ վճարէ զամենայն զոր կամի. ցասուցեալ ըստ չարի մեր գործոց` խրատէ ողոքեալ. զբարի դարձ տեսանելով` ողորմի փութով:
|
4:12 Thus does the word of mighty God accomplish everything that He wills. Becoming enraged at our evil deeds, He urges us to repent. Seeing us turned good, He quickly has mercy upon us:
|