5:0 Վասն Աշոտի իշխանութեանն, եւ այրեցածին Հոռոմի, եւ մահուանն Աշոտի:

 5:0 The following chapter concerns the reign of Ashot, the conflagration caused by the Romans, and the death of Ashot:

5:1 Իսկ ապա յետ մահուանն Գրիգորի յաջորդէ զիշխանութիւնն Աշոտ պատրիկ, այր երեւելի եւ նախամեծար. ի մէջ նախարարացն Հայոց, ի տոհմէ Բագրատունեաց, ճոխ եւ պերճ յիշխանութեանն, եւ յամենայն վարս երկրայինս զգաստ եւ առաքինասէր եւ ազնուական քան զամենեսեան եւ ծանօթ երկիւղին Աստուծոյ, եւ հոգաբարձու ամենայն բարեգործութեան, փոյթ յուսումնասիրութեան. եւ զարդարէր զեկեղեցիս Աստուծոյ վարդապետական արուեստիւք եւ պաշտօնէից խմբաւորութեամբ, պատուէր եւ երեւելի սպասուք յիւրոց գանձուց:

 5:1 After the death of Grigor, Ashot patrik (the patrician) succeeded him in the authority of (presiding) prince. (Ashot) of the Bagratuni clan was a prominent grandee among the Armenian lords, rich and mighty in authority, virtuous and modest in all wordly matters, more noble and more acquainted than all others with piety toward God. He concerned himself with all manner of benevolent work, was interested in education, and adorned the churches of God with doctoral arts and groups of clerics and splendid (ritual) vessels, all out of his treasury:

5:2 Եւ շինէր զեկեղեցին Դարիւնից յիւրում ոստանին, եւ զկենդանագրեալ զպատկեր մարդեղութեանն Քրիստոսի ածեալ ի մտիցն արեւու մեծասքանչ զօրութեամբ՝ հանգուցանէր ի նմա. եւ նորա անուամբ զեկեղեցին անուանեաց:

 5:2 He built a church called Amenap’rkich’ at Dariwnk’, the seat (ostan) of his realm, and placed in it the icon of the life-giving incarnation of Christ with its miraculous powers, which he had taken from the West, naming the church after it Amenap’rkich’ “Savior of All:

5:3 Եւ յառաջնումն ամի իշխանութեան նորա երեւեցաւ աստղն զարմանալի տեսլեամբ վարսաւոր, զի ճաճանչ նշողիցն սիւնաձեւ յիւրմէն փողփողէր զլոյսն յետոյ ինքեան, զոր անուանեալ կոչէին աստղ գիսաւոր, որ եղեւ նշանակ սովոյ եւ սրբոյ եւ մեծի սասանութեան:

 5:3 In the first year of his reign, a star of astonishing aspect appeared like a column of light shedding light from its own tail, and they called it a comet. It became a symbol of (the coming of) famine, the sword, and great violence:

5:4 Եւ յերկրորդում ամի թագաւորութեանն Յուստիանոսի կայսեր, եւ յիշխանութեանն Աշոտի պատրկի առաքէ զօր բազում ի վերայ աշխարհիս Հայոց, որք եկեալ աւերեցին զաշխարհս աւարառութեամբ եւ զբազում գեղեցկայարմար շինուածս հրձիգ արարին յաւեր դարձուցանելով, եւ ինքեանք դառնային յաշխարհն իւրեանց:

 5:4 In the second year of the reign of Emperor Justinian [II, 685-695, 705-711] and during the reign of Ashot patrik, (Justinian) sent a large force against our land of Armenia. They came and destroyed the land with looting, subjecting numerous beautiful buildings to fire and turning them into ruins. And then (the Byzantine troops) returned to their own land:

5:5 Եւ զսոյն Յուստիանոս թշնամանեալ մեծամեծացն Յունաց եւ կտրեալ զքիթսն՝ աքսորեցին, եւ փոխանակ նորա թագաւորեցուցին զԼեւոն եւ զԱփսիմերոս եւ զՏիբեր եւ զԹէոդոս: Իսկ Յուստիանոս գնացեալ յաշխարհն Խազրաց՝ առնոյր իւր կնութեան զդուստրն Խաքանայ արքային Խազրաց. եւ խնդրեալ ի նմանէ զօրս յօգնականութիւն:

 5:5 However the Byzantine grandees became inimical toward Justinian, cut off his nose, and exiled him. In his place they enthroned Leo (Leontius) [695-698], Apsimeros Tiberius (Tiberius) [III] Apsimar, [698-705] and Theodosius [III, 715-717]. Meanwhile Justinian had gone to the land of the Khazars, married the daughter of the Khaqan, the king of the Khazars, and requested auxiliary troops from him:

5:6 Եւ նա առաքէր զօր բազում եւ զՏրուէղ ոմն աներ Յուստիանոսի ընդ զօրուն, այր հզօր զօրութեամբ: Եւ հասեալ ի Կոստանդնուպոլիս՝ մարտ եդեալ յաղթէր հակառակորդացն, եւ վերստին հաստատէր զթագաւորութիւնն: Եւ Տրուէղն մեռանէր ի պատերազմին: Իսկ զայլ զօրսն Խազրաց առաքէր բազում պարգեւօք եւ պատուական ստացուածովք յաշխարհն իւրեանց:

 5:6 The Khaqan provided many troops and sent along with them an extremely mighty man, named True’gh (Terbelis, Tervel), khan of the Bulghars, [700/701-718], Justinian’s father-in-law. Arriving in Constantinople, (Justinian) fought and conquered his adversaries and established his reign for a second time. True’gh died in the battle. Then (Justinian) sent the other Khazar troops back to their own land with many gifts and valuable goods:

5:7 Իսկ Աշոտոյ կալեալ զիշխանութիւնն ամս [Դ] եւ ի չորրորդ ամի իշխանութեան նորա գունդ մի ասպատակութեամբ յորդւոցն Իսմայելի յարձակեալ ի վերայ աշխարհիս Հայոց, որ էին որդիք յանցանաց եւ զաւակք անօրէնութեան, գործէին զանօրէնութիւն յաւանս Մարաց ի Խրամ, ի Ջուղայ եւ ի Խոշակունիս. զի զարսն հարկապահանջութեամբ խոշտանգէին, եւ զկանայսն զազրալից պղծութեամբ խորհէին խայտառակել ըստ անօրէնութեանն իւրեանց:

 5:7 Ashot held authority for four years. In the fourth year of his rule a looting brigade of the sons of Ishmael attacked the land of the Armenians. These sons of sin and children of impiety worked their wickedness on the towns of Mark’, at Xram, Jugha, and Xoshakunik’ for they tortured the men, demanding taxes, and they planned to molest the women with their loathsome and obscene intercourse:

5:8 Ազդ եղեւ առ իշխանն Աշոտ համբաւ չարեաց նոցա, եւ վաղվաղակի հրաման տայր զօրուն ելանել ի վերայ նոցա: Հարին զամենեսեան սատակմամբ սրոյ, եւ զմնացորդսն փախստական առնէին:

 5:8 News of these crimes reached Prince Ashot who immediately ordered his troops to go against them. The Armenians put almost all of them to the sword, while the remainder were put to flight:

5:9 Իբրեւ ետես խորամանկ որդին սատանայի զհէնն ի վերայ իւր սաստկացեալ՝ հրաման ետ զօրաց իւրոց զգանձն ժողովեալ ցրուել ի դաշտին առաջի զօրացն Հայոց. եւ նոցա անխորհրդաբար դարձեալ յաւարն՝ թուլացան ի հետոց նոցա:

 5:9 Once the wily son of Satan saw this attack, he became more violent and ordered his troops to spread the looted treasures in the field before the Armenian troops. The latter, carelessly turning attention to the booty, slacked off in their pursuit of the Arabs:

5:10 Բայց միայն իշխանն Աշոտ սակաւ արամբք պնդեալ երթայ զկնի նոցա. եւ զօրացեալ թշնամեացն՝ դարձան ի վերայ նոցա, եւ հարեալ վիրաւորեցին զիշխանն Հայոց:

 5:10 Only Prince Smbat with a few men continued pursuing them. The enemy, growing stronger, turned back on them, wounding the presiding prince of the Armenians:

5:11 Ապա ճիչ բարձեալ զօրացն՝ եւ նոքա վաղվաղակի հասեալ հարեալ սատակէին զթշնամիսն. եւ ինքեանք առեալ ածէին զիշխանն ի Կոգովիտ կարեվէր խոցմամբն, որ ի նոյն մահիճս վախճանեցաւ փառաւորապէս, եւ թաղեցաւ ի կայս հանգստեան իւրոյ ի գիւղն Դարիւնս:

 5:11 However Smbat’s soldiers gave a shout and (the remaining troops) arrived quickly, striking and killing the enemy. They took the prince, fatally wounded, to Kogovit where he died in his bed, gloriously. He was buried in his (clan’s) mausoleum in the village of Dariwnk’: