3:51 Զի թէ էին զաւրք աշխարհիս մոգք, ոչ ինչ խնայէին սոքա ի նոսա սատակմամբ՝ոչ միայն զարտաքինսն, այլ եւ յեղբարս եւ յորդիս եւ յամենայն մերձաւորս իւրեանց, նաեւ ոչ յանձինս իւրեանց:

 3:51 For even if the soldiers of this country were magi, these Armenians would not spare them in the slaughter—not only the outsiders but also their brothers and sons and all their relatives, and even their own selves:

3:52 Մարդք, որ ոչ ի կապանաց զանգիտեն, եւ ոչ ի տանջանաց երկնչին, եւ ոչ ի ստացուածոց պատկառին, եւ որ յետին չար է քան զամենայն չարիս՝ զմահ քան զկեանս ընտրեն, ո՞վ է, որ կարէ նոցա դիմակաց լինել:

 3:52 These men, who do not fear imprisonment, are not afraid of tortures, have no reverence for wealth, and—what is the most extreme evil of all—prefer death to life. Who is there who can oppose them:

3:53 Լուեալ իսկ էր իմ ի նախնեաց մերոց, եթէ յաւուրս Շապհոյ արքայից արքայի, իբրեւ սկսաւ ուսումնդ այդ աճել եւ բազմանալ եւ լնուլ զամենայն երկիրն Պարսից, եւ եւս անդր յարեւելս հասանել, իսկ որ վարդապետքն էին աւրինացն մերոց՝ յորդորեցին զթագաւորն, զի մի՛ բնաւ ամենեւին բարձցին աւրէնք մոգութեան յաշխարհէն, ետ հրաման սաստիկ, զի լռեալ դադարեսցէ քրիստոնէութիւն:

 3:53 I had heard from our ancestors that in the days of Shapuh, king of kings, when that doctrine of yours began to increase and spread and fill the whole of Persia, and even reach the east beyond, those who were the teachers of our religion enjoined the king to prevent the religion of magism from being completely exterminated from the land. So, he gave a strict order that Christianity should be silenced and brought to a halt:

3:54 Եւ որչափ նա կարճելով արգելուլ կամեցաւ, նոքա եւս քան զեւս աճեցին եւ բազմացան, եւ հասին մինչեւ յաշխարհն Քուշանաց, եւ անտի ի հարաւակողմն մինչեւ ի Հնդիկս տարածեցաւ:

 3:54 Yet the more he wished to restrain and prevent them the more they increased and expanded, reaching even the land of the Kushans, and to the south spreading as far as India:

3:55 Եւ այնպէս աներկիւղ եւ համարձակք էին յաշխարհին Պարսից, մինչեւ յամենայն քաղաքս աշխարհին եկեղեցիս շինեցին, որ զանցուցանէր պայծառութեամբ զթագաւորաբնակ արքունեաւքն:

 3:55 They were so fearless and audacious in Persia that in every city of the land they built churches which surpassed in splendor the royal palace:

3:56 Շինէին եւ վկայարանս իմն անուանեալս, եւ զնոյն զարդ եկեղեցեաց զարդարէին, եւ յամենայն տեղիս անապատս միայնանոցս շինէին:

 3:56 They also built what are called martyria and decorated them in the same fashion as the churches; and in every uninhabited spot they constructed hermitages:

3:57 Եւ իբրեւ ոչ ինչ երեւէր յայտնի աւգնութիւն ուստեք, աճելով աճէին եւ բազմանալով բազմանային, եւ մարմնաւոր մեծութեամբք մեծանային:

 3:57 Although no assistance from anywhere was apparent, they increased and multiplied and grew in material prosperity:

3:58 Զպատճառս հարստութեանն մեք ինչ ոչ գիտէաք, բայց այսչափ ինչ ճշգրտիւ իմանայաք, զի տիեզերք ամենայն զկնի ուսմանց նոցա գնային:

 3:58 We had no idea of the causes of their wealth, but this much we truly understood—that the whole world was following their teachings:

3:59 Թէպէտ եւ էարկ ի նոսա թագաւորն զձեռն իւր խստութեամբ, եւ զբազումս կալաւ եւ չարչարեաց ի նոցանէ, եւ զեւս բազումս մահուամբ սատակեաց, դառնացաւ եւ ձանձրացաւ յանձն իւր, եւ զնոսա ոչ կարաց նուազեցուցանել ի բազմութենէն:

 3:59 Although the king lay forcible hand on them, arresting and torturing many of them, slaughtering even more and becoming embittered and soured, yet he was unable to diminish their number:

3:60 Դարձեալ թէպէտ փակեաց եւ կնքեաց զդրունս եկեղեցեացն ընդ ամենայն աշխարհն Պարսից, նոքա զամենայն տուն եկեղեցի արարին, եւ յամենայն տեղւոջ զիւրեանց աւրէնսն կատարէին, եւ զանձինս իւրաքանչիւր վկայարանս համարէին, եւ լաւագոյն զշինուածս մարդկեղէնս քան զհողեղէնսն հաշուէին:

 3:60 Furthermore, although he locked and sealed the doors of the churches throughout the whole land of Persia, they made every house a church and practiced their religion everywhere. Each one considered himself a shrine, and they reckoned bodily temples superior to material ones:

3:61 Սուրք սպանողացն բթեցան, եւ նոցա պարանոցքն ոչ ձանձրացան. աւարառուք ստացուածոց նոցա աշխատեցան, եւ աւարն աւր քան զաւր աճեցեալ բազմացաւ:

 3:61 The swords of the executioners were blunted, but their necks were not wearied. The plunderers of their possessions labored, and the booty daily increased and multiplied:

3:62 Սրտմտեալ էր թագաւորն, եւ յոյժ դառնացեալ դահիճք բարկութեանն. իսկ նոքա արթունք եւ զուարթունք, եւ խնդալից ընդունէին զամենայն հարուածս տանջանացն, եւ սիրով տանէին զամենայն յափշտակութիւն ընչից իւրեանց:

 3:62 The king was enraged, and the executioners waxed cruel in their anger. But these were awake and joyful, and happily accepted all torments, willingly enduring all the confiscation of their belongings:

3:63 Իբրեւ ետես թագաւորն, եթէ գռոհ տուեալ դիմեցին ի մահ իբրեւ խաշինք սուրբք յաղն երկնաւոր, արգել եւ կարճեաց ի նոցանէ զհարուածս տանջանացն. եւ հրաման ետ մոգաց եւ մոգպետաց, զի մի՛ ամենեւին ոք խուեսցէ զնոսա, այլ հաստատեալ կայցեն աներկիւղութեամբ յիւրաքանչիւր ուսմունս, մոգն եւ զանդիկն եւ հրեայն եւ քրիստոնեայն, եւ որ այլ բազում կեշտք են ի կողմանս կողմանս աշխարհին Պարսից:

 3:63 When the king saw that they were rushing to death like holy sheep to the heavenly salt, he stopped and cut short their torments. He commanded the magi and chief-magi that no one should molest them in any way, but that they should remain undisturbed in their own doctrines without fear—magus and Zandik and Jew and Christian, and whatever other many sects there were throughout the Persian Empire:

3:64 Եւ ապա էառ երկիրն զխաղաղութիւն հաստատութեամբ, եւ լռեալ դադարեցին ամենայն խռովութիւնք յուզմանց:

 3:64 So, the land gained secure peace and all disturbances and commotions ceased:

3:65 Քանզի ընդ մերոյ աշխարհին շարժման՝ եւ արեւմուտք եւս մեծապէս շարժեցան, եւ ամենայն Տաճկաստան ընդ նոսին խռովեցան:

 3:65 for at the agitation of our land the West had been even more stirred up and all Tachkastan had been disturbed with them:

3:66 Զայն ահա ի լսելոյ գիտեմք. բայց այս որ ես ինձէն աչաւք տեսի, թուի ինձ՝ թէ մեծագոյն եւս լինի քան զառաջինն:

 3:66 This we know by report. But what I have seen with my own eyes seems to me even more significant than the former:

3:67 Արդ դու որ մարզպանդ ես աշխարհիս, պարտ է քեզ փոյթ յանձին ունել, գրել եւ ցուցանել յարքունիս զմիաբանութիւն բռնութեանս, ո՛րպէս աներկիւղութեամբ առ ոչինչ համարեցան զհրամանս արքունի:

 3:67 Now you who are marzpan of this land, you must be sure to write and indicate to the court the strength: of their union and how fearlessly they set at naught the royal commands:

3:68 Եւ եթէ չէր մեր աճապարեալ եւ ի փախուստ դարձեալ, միում ի մէնջ ոչ տային ապրել:

 3:68 If we had not hastened to take flight, they would not have allowed a single one of us to escape:

3:69 Եւ եթէ անզէն մարդիկ այդպէս բռնացան, եթէ յանկարծ զինուորս եւս ընդ ինքեանս միաբանեսցեն, ո՞ կարիցէ կալ առաջի դոցա յանդուգն յարձակմանդ:

 3:69 And if unarmed people were so powerful, should they unexpectedly join forces with soldiers, who would be able to oppose their resolute assault:

3:70 Ես ահա անտեղեակ էի անքակ ուխտի եկեղեցւոյդ ի միմեանց. զի ա՛յլ է՝ զոր լսէ մարդ, եւ այլ է՝ զոր տեսանէ հաստատուն իւրովք աչաւք:

 3:70 I was indeed unaware of the mutually indissoluble covenant of this church. For it is one thing what a man hears and another what he sees for sure with his own eyes:

3:71 Դու որ ի մանկութենէ յայդմ աւրէնս սնեալ էիր, եւ ճշմարտեալ գիտէիր զպնդութիւն մարդկանդ, եթէ առանց բազում արիւն հեղլոյ դոքա մեզ ոչ տան ձեռն արկանել յեկեղեցիսդ, ընդէ՞ր զայդ ամենայն հաւաստեաւ յանդիման չասացեր ցթագաւորն:

 3:71 You who were nourished from your childhood in that religion and truly knew the firmness of those men, that without the shedding of much blood they would not allow us to lay hands on their churches, why did you not explain all this faithfully before the king:

3:72 Քանզի ամենայն նախարարացն աւագ դու էիր, եւ զբոլոր աշխարհս քեզ յանձն արարեալ էր մարզպանութեամբ. ընդէ՞ր ոչ մեծապէս հոգ տարար յանձն քո:

 3:72 Since you were the most senior of all the nobles and he had entrusted this whole country to you as marzpan, why did you not take greater pains:

3:73 Զի յայլ ժամս իմաստուն էիր, եւ ես գիտէի. զայս գործ ոչ իմաստութեամբ գործեցեր:

 3:73 For at other times you were wise, and I knew it; but in this matter you did not act wisely:

3:74 Ապա եթէ ոչ, յայտ է եթէ եւ դու ի նոցա բանի ես, եւ քոյով խորհրդով անցուցին զայս անցս ընդ իս եւ ընդ զաւրս:

 3:74 Otherwise it would be assumed that you were in agreement with them and it was at your advice that they acted thus against me and against the army:

3:75 Արդ եթէ այդ այդպէս է, եւ քեզ կամք չէ ունել զմոգութիւն, մի՛ ինչ պատկառեր դու երկիւղիւ յարքայէ. ես գրեմ եւ ցուցանեմ ի դուռն մովպետան մովպետի եւ դերանդերձապետի եւ մեծ հազարապետին, զի ածցեն զարքայ ի հաւանութիւն, որպէս զի ի բաց թողացուսցէ ըստ առաջին հրամանին, եւ ի կամս մարդկան ապաստան արասցեն, զի առ սակաւ սակաւ ընդելցին ընդ աւրէնս մոգութեանս. զի որք կալցին՝ սիրով երեւեսցին կատարեալ զհրամանն արքունի:

 3:75 Now if this is so and you do not wish to hold to magism, do not in any way be frightened of the king. I shall write and explain to the court, to the Movpetan movpet, and to the chancellor, and to the great hazarapet that they must persuade the king to leave them alone in accordance with his former edict and to let them act according to their own will, so that gradually they may become accustomed to the religion of magism and those who accept it may be seen to have fulfilled the king’s command willingly: