Կորիւն 1-16 Koryun

16:1 Ապա դարձեալ ելանէր, շրջէր զտեղեաւք կարգելովք եւ զգաւառաւքն աշակերտելովք աշխարհին Հայոց, զուարթացուցանել, նորոգել եւ հաստատել:	16:1 And then he came back to visit the places he had organized and the districts in Armenia that had been taught, in order to revitalize, renovate, and confirm:
16:2 Եւ յորժամ այնպէս ընդ ամենայն տեղիս լի առնէր զսուրբ աւետարան Տեառն եւ ամենեցուն զգուշացուցեալ զկենաց ճանապարհն վարելոյ, խորհուրդ առնէր այնուհետեւ վասն կէս ազգին Հայոց, որ էր ընդ իշխանութեամբ թագաւորին Հոռոմոց:	16:2 And when he had filled every place with the holy gospel of the Lord, admonishing them all to walk in die path of life, he then thought of the other half of the Armenian nation which was under the rule of the king of the Romans, Byzantines:
16:3 Եւ փութացեալ գնայր հանդերձ աշակերտաւք բազմաւք անցանել ի կողմանս Յունաց: Եւ վասն առաւելագոյն բարեգործ համբաւուց՝ յառաջագոյն զնմանէ անդ ի հիւսիսական կողմանց հռչակելոց:	16:3 And he hastened and went with many pupils to the region of the Greeks, and owing to the renown for his good works which had reached there long before, from the northern regions:
16:4 առաւել միամտութեամբ ընտանեբար յեպիսկոպոսաց աշխարհին եւ յիշխանաց եւ ի գաւառականացն պատուեալ լինէր, մանաւանդ ի սպայապետէն աշխարհին, որ անուանեալ կոչէր Անատողիս:	16:4 he received at the very outset of his journey a very sincere and amicable reception from the bishops and princes and provincials of the land, especially from the commander-in-chief, sparapet of the area whose name was Anatolis:
16:5 ի մուտ ճանապարհին, որ զիրս առաջի եդեալ՝ գրով ցուցանէր կայսերն, որում անուն Թէոդոս կոչէին, որդի Արկադու կայսեր. ուստի եւ հրաման ելանէր՝ վայելուչ մեծարանաւք զՍուրբն՝ Ակումիտ անուն կոչելոյ:	16:5 who transmitted in writing Mesrop’s design to the emperor, whose name was Theodosius, son of Arcadius, from whom there came an order to accord due honors to the Saint, who was to be called acoemeti (monks, followers of Akimetes, order singing praise:
16:6 Իսկ նորա զբազմութիւն աշակերտացն տարեալ ի քաղաքն Մելիտինացւոց, յանձն առնէր սրբոյ եպիսկոպոսի քաղաքին, որ Ակակիոսն կոչէին, եւ գլխաւոր աշակերտացն թողոյր զայն, որում Ղեւոնդէոսն կոչէին, այր հաւատարիմ եւ ճշմարտապաշտ:	16:6 And he took the group of his pupils to Melitene and left them in the care of the saintly Bishop of the city whose name was Akakios, and he named as their supervisor one called Leontius, a loyal and pious man:
16:7 Եւ առեալ երանելոյն զպատուական եպիսկոպոսն Դերջանոյ, որոյ անուն կոչէր Գինթ, եւ զսակաւս յաշակերտաց անտի, եւ ելեալ յանդրուարն դիմոսական եւ բազում պատիւ գտեալ, հասանէին ի թագաւորակաց քաղաքն Կոստանդինական:	16:7 And then the blessed one taking with him the excellent Bishop of Derjan, whose name was Gint, and a few of his pupils there, and boarding a public transport and receiving much courtesy, arrived at the capital city of Constantinople:
16:8 Զորմէ իսկոյն պատմէին յարքունիսն, եւ մտեալ առաջի պատուական աթոռոյն՝ յանդիման լինէր աստուածակարգ թագաւորացն եւ հայրապետին սրբոյ կաթուղիկոսին աշխարհամուտ դրանն, որում Ատտիկոս կոչէին, յորոց եւ գտեալ շնորհս:	16:8 The court was immediately informed of him, and he entered into the presence of the exalted throne, the God ordained monarchs and to the Patriarch and saintly Catholicos of the royal city, whose name was Atticus, and was well received:
16:9 Հրամայեալ լինէր ժամանակս ինչ անդէն ի տիեզերական քաղաքին մեծարել դարմանաւք կարգելովք յեկեղեցւոյն եւ յարքունեաց եւ ի պատուական իշխանաց քաղաքին:	16:9 It was ordered that Mesrop be honored in the capital city for a definite period with the same living accommodations accorded to the Church, the court, and the excellent nobles of the city:
16:10 Եւ ապա յետ Պասեքին կատարելոյ՝ ցուցեալ կայսերն զպիտոյիցն զհանգամանս, եւ առեալ զանընդդիմակաց հրամանն հանդերձ սակերաւք կայսերագիր նշանակելովք՝ վասն մանկտոյն յաշակերտութիւնն առ ի կէս ազգէն Հայոց ժողովելոյ, եւ վասն ժանտագործ ազգին բարբարիանոսաց, եւ եկեղեցեաց հաստատութեան, եւ մեծամեծ պարգեւաւք պատուելոյ:	16:10 And after the passage of Easter, he explained to the emperor the nature of his needs, and obtained unassailable authorization, along with a sacred edict bearing the emperor’s seal, to gather youths from their half of the Armenian nation for the purpose of instruction, concerning the Borboritons, evil doing men, and the preservation of the Church, as well as to be honored with valuable gifts:
16:11 Վասն որոյ հաւանեցուցեալ ճշմարտին զարքունիսն, անընկալ թողոյր: Եւ երկիր պագեալ ծիրանափառ աւգոստականացն եւ սրբոյ կաթուղիկոսին, եւ ընկալեալ ողջոյն յեկեղեցւոյն եւ յերեւելի իշխանաց քաղաքին, եւ ամենայն իւրայովքն յաջողեալք՝ ելանէին ի դեսպակս եւ ի կառս արքունատուրս, եւ մեծաւ շքով եւ բազում վայելչութեամբ ունէին զճանապարհս արքունականս: Եւ ամենայն քաղաքացն պատահելով, ի քաղաքին պայծառագոյն երեւէին:	16:11 The virtuous one, however, having prevailed upon the court, declining the gifts, left them. Thereupon he made obeisance to the august personages of the imperial purple and to His Holiness the Catholicos, and having been bid god-speed by the Church and the foremost princes of the city, they boarded the litters and carriages provided by the court, and with much pomp and circumstance took the royal road. And they were met at every city, and were treated as high dignitaries in every city:
16:12 Եւ մեծամեծ պարգեւս գտեալ, գային հասանէին ի ժամադիր կողմանս: Եւ անդէն վաղվաղակի պատահեալ սպարապետին Հայոց, հանդերձ սակերաւք կայսեր յանդիման լինէին:	16:12 And having received many gifts, they finally arrived at the appointed places. At once they visited the sparapet of Armenia, and presented themselves armed with the emperor’s sacred edict:
16:13 Եւ նորա առեալ սակերս կայսերական նշանաւք, փութայր վաղվաղակի զհրամանն կատարել:	16:13 And when he received the sacred edict bearing the emperor’s seal, he hastened to carry out the command at once:
16:14 Եւ հրեշտակս արձակեալ այնուհետեւ ի գաւառս կէս ազգին Հայոց յիշխանութեանն կայսեր, բազմութիւն մանկտւոյ ժողովել եւ նոցին ռոճիկս կարգել ի պատեհագոյն տեղիս, յորս եւ երանելին զվարդապետութիւնն իւր ի գործ արկեալ, եւ ժողովելոցն քաղցրացուցանէր:	16:14 He therefore dispatched messengers to the districts in the half of the Armenian nation to have many youths gathered and to have provisions made for their maintenance at suitable places, where the blessed one resumed his teaching, educating those who had been gathered:
16:15 Ապա յետ այնորիկ ձեռն արկանէր զդժպատեհ եւ զկամակոր բարբարիանոս աղանդն քննելոյ:	16:15 Then he undertook to examine the uncouth and stubborn sect of the Borboritons:
16:16 Եւ իբրեւ ոչինչ գտանէր հնարս յուղղութիւն ածելոյ, առեալ ի գործ արկանէր զթշուառացուցիչ գաւազանն, ծանրագոյն պատուհասիւք ի բանդս, ի տանջանս, ի գելարանս:	16:16 And when he found no other way to rectify them, he began to use the misery-inflicting stick, with very severe chastisements, imprisonments, tortures, fetters:
16:17 Իսկ յորժամ այնու եւս պակասեալք ի փրկութենէն գտանէին, խորտակեալս, ապա խանձեալս, մրեալս եւ գունակ գունակ խայտառակեալս, եւ յաշխարհէն կորզէին:	16:17 And when even then they remained deprived of salvation, scourged, branded smeared in soot, and subjected to various indignities, they were driven out of the land:
16:18 Իսկ երանելւոյն զիւր վարդապետութեանն պայման արարեալ սակեալ եւ վճարեալ: Եւ բազում շնորհագիր մատեանս զհարցն եկեղեցւոյ ստացեալ, ծովացուցանէր զվարդապետութեանն զխորութիւն, եւ լցեալ զեղոյր ամենայն բարութեամբք:	16:18 However, the blessed one devoted himself to his educational task, organized and completed it. And having acquired many a noble book by the church fathers, he further deepened his knowledge of the doctrine and was filled with all goodness:
16:19 Յայնմ ժամանակի եկեալ դիպէր նմա այր մի երէց աղուան ազգաւ, Բենիամէն անուն. եւ նորա հարցեալ եւ քննեալ զբարբարոս զբանս աղուաներէն լեզուին, առնէր ապա նշանագիրս ըստ վերնապարգեւ կորովի սովորութեան իւրում եւ յաջողութեամբ Քրիստոսի շնորհացն կարգեալ եւ հաստատեալ կշռէր:	16:19 Then there came and visited them an elderly man, an Aghuanian named Benjamin. And he Mesrop inquired and examined the barbaric diction of the Aghuanian language, and then through his usual God-given keenness of mind invented an alphabet, which he, through the grace of Christ, successfully organized and put in order:
16:20 Յետ այնորիկ հրաժարեալ յեպիսկոպոսաց, յիշխանաց աշխարհին եւ յամենայն եկեղեցեաց. առ որս թողեալ վերակացուս հաւատացելոցն՝ զերկուս ոմանս յիւրոց աշակերտացն, որոց առաջնոյն Ենովք անուն էր:	16:20 After this he separated from the bishops, the princes of the land, and all the churches. He appointed two of his pupils, the first one of whom was called, Yenovk:
16:21 եւ երկրորդին Դանան, արք կրաւնաւորք եւ յառաջադէմք յաւետարանական սպասաւորութեանն. զորս յանձն արարեալ շնորհացն Աստուծոյ՝ անդէն զետեղէր:	16:21 and the second Danan, as overseers for the faithful, clerics, effective men in the evangelical service, whom he commended to God and placed them there:
16:22 Եւ ինքն բազում աշակերտաւք գայր, անցանէր ի կողմանս Հայոց Մեծաց եւ հասեալ ի Նոր Քաղաքն՝ յանդիման լինէր սրբոյ եպիսկոպոսին Սահակայ եւ թագաւորին Հայոց, որում անուն Արտաշէս կոչէին, եւ ամենայն բանակին:	16:22 And along with many pupils he came to the regions of Greater Armenia, and arriving at Nor Kaghak, Vagharshapat presented himself to the saintly bishop, Sahak, and to the Armenian King whose name was Artashes, and to the nobles:
16:23 Եւ պատմեալ նոցա զգործս կողմանցն այնոցիկ ըստ աջողութեանց շնորհացն Աստուծոյ, դադարէր անդ աւուրս ինչ, մխիթարէր վասն հոգեւոր անձուկն սփռելոյ:	16:23 and related to them the things wrought by the Grace of God in those regions, and remained there a few days to distribute spiritual consolation: