7:0 Վասն հերձուածոյն Բագարատայ Բագրատունւոյ, որ ի վերայ ուրացութեանն զՔրիստոս յաւել եւ զայն ի կործանումն բազմաց. ընդդիմութիւն սակաւուք:

 7:0 Concerning the heresy of Bagarat Bagratuni, which was added to his apostasy from Christ for the destruction of many; refutation in brief:

7:1 Ասաց Բագարատ յուրացութեանն իւրում, առ վտանգի նեղութեանցն՝ ուրացութիւնն ոչ ինչ վնասէ, եթէ ի սրտին գաղտնի պահէ զխոստովանութիւնն հաւատոց:

 7:1 At the time of his apostasy Bagarat said that apostasy because of danger of suffering does no harm if one secretly keeps in one’s heart the confession of faith:

7:2 Եւ զայս Եղկղեսիանոսք. բայց ինձ այսպէս թուէր, թէ աղանդն Եղկղեսիանոսաց վաղուց շիջեալ խափանեալ լինէր ի քաջաց սրբոց վարդապետացն, զոր եդն Աստուած յեկեղեցւոջ. դա աւադիկ արմատ դառնութեան ի վեր երեւեալ, եւ բազումք պղծին նովաւ:

 7:2 This the Elkesites also (claimed). But it seems to me that the heresy of the Elkesites was long ago quenched and suppressed by the valiant holy teachers whom God placed in the church. It did indeed appear as a bitter root, and many were contaminated thereby:

7:3 Արդ եկայք դիցուք զյանդիմանութիւն սոցա առ փոքր ինչ եւ դուզնաքեայ ի գրոց սրբոց, զի ի բաց խլիցի ամբարշտութիւն աղանդոյն այնորիկ յեկեղեցեաց ուղղափառ հաւատացելոց. անցցուք ի վեր Եղկղեսիանոսաց, ի ժամանակի հալածանաց որք անկան ի կռապաշտութեանն մոլորութիւն. եւ խորհեցաւ սա զմիտս զայս, եթէ որ առ վտանգի նեղութեան դարձցի ոք առ ի պաշտօն կռոցն՝ ոչինչ է, եթէ սիրտ իւր ուղիղ պահեսցէ զհաւատսն Քրիստոսի:

 7:3 So come, let us set forth a brief refutation of them from the Holy Scriptures, so that the impiety of that sect may be extirpated from the churches of orthodox believers. Let us turn to the Elkesites, who were those who at the time of persecutions fell into the error of idolatry. And he (Elkesai) had the thought that if anyone in danger of suffering turned to the worship of idols it was of no account, provided that his heart kept true the faith of Christ:

7:4 Զընդ նոյն ժամանակս եւ Նաւատիոս երէց ի Հռովմ առաքէր ընդդիմակս Եղկղեսիանոսացն, որք ի դադարել հալածանացն՝ զամենայն ի զոհելոյ կռոցն ոչ ընդունէր զապաշխարողսն:

 7:4 At that time a priest Novatian in Rome despatched (people) to refute the Elkesites; and when the persecution ended he would not receive any of those who repented of sacrificing to idols:

7:5 Եւ սա բազումս արգել ի կռապաշտութենէ, թէպէտ եւ մոլորեցոյց անյուսութեամբ զդարձեալսն յապաշխարութիւն, եւ նա զբոլոր իսկ զաշխարհն կործանեաց, պաշտօնարար լինել սնոտեացն, թէպէտ յետոյ ընդունէր զապաշխարողսն:

 7:5 He prevented many from idolatry, although he also led astray by despair those who turned to repentence. He ruined the whole world by observing trifles, although later he did receive penitents:

7:6 Բայց երկոքեան կողմանք դնին ի ներքոյ պարսաւանաց, թէպէտ եւ ի բարեպաշտութեան յաղագս մոլորեցան:

 7:6 But both sides were at fault, although they went astray in the cause of piety:

7:7 Բայց զի մի եւ մեք անկեալք լիցուք ի նոյն՝ ուսցուք ի յԱստուածաշունչ գրոց եւ ընդ հարթն գնասցուք ճանապարհ, եւ մի խոտորեսցուք մի յաջ եւ մի յահեակ. զշրթունս մեր մաքրեսցուք ի մաքուր խոստովանութիւն հպելով եւ զմիտս մեր սուրբ պահելով ի հաւատս ճշմարիտս. զի եթէ երկոքեան միով բարեպաշտութեամբ ոչ վառեսցին՝ ոչ ինչ օգուտ ի միոջէն բերցի:

 7:7 So lest we too fall into the same (error), let us learn from the divinely inspired Scriptures and travel the level road; let us not be diverted to the right or the left. Let us purify our lips by uttering a pure confession and keep our minds unsullied in the true faith. For if the two do not act with a single piety, then there is no profit for either:

7:8 Զի թէ առագաստ նաւին յերկոսին կոյս ոչ պարզիցի՝ ոչ ուղղակի նաւարկութիւնն ճանապարհորդիցի, կամ թէ նաւաբեկեսցի իսկ ի բռնութենէ մրրկալից հողմոյն զալիսն կուտակելով:

 7:8 For if the sail of a ship is not deployed on both sides, a straight course cannot be steered, and it may be shipwrecked by the force of the furious wind piling up the waves:

7:9 Եթէ երկոքումբք թեւովք ոչ թռչիցի թռչուն՝ ոչ վերասցի ի բարձունս:

 7:9 If a bird does not fly with both wings, it cannot rise to the heights:

7:10 Նոյնպէս եթէ ոչ հաւատք սրտի եւ խոստովանութիւն շրթանց ամբողջ պահիցին՝ ոչ կարասցէ հետեւել ճշմարիտ դաւանութեանն ի Հայր եւ յՈրդի եւ ի Հոգին Սուրբ, «զի սրտիւ հաւատամք յարդարութիւն, եւ բերանով խոստովանիմք ի փրկութիւն», որպէս ասաց առաքեալն, որպէս որ շրթամբքն պատուեն եւ ի սիրտս իւրեանց անպատուեն. զի «ժողովուրդս այս, ասէ, շրթամբք իւրեանց պատուեն, եւ սիրտք իւրեանց հեռացեալ մեկուսի են յինէն:

 7:10 Likewise, unless the faith of the heart and the confession of the lips are preserved intact, one cannot follow the true confession in Father and Son and Holy Spirit. “For with the heart we believe in righteousness, and with the mouth we confess salvation,” as the apostle said, like those who honour with the lips and disdain in their hearts. For “this people,” says (Scripture), “honour with their lips, and their hearts have gone far away from me:

7:11 Զի չէ եւ չէ իսկ հնար, թէ որ հաւատայ բերանով՝ թէ ուրասցի շրթամբք, զի «ոչ կարէ ծառ բարի պտուղ չար առնել, եւ ոչ ծառ չար՝ պտուղ բարի առնել», որպէս ասաց Փրկիչն, եւ այլ թէ, «մի՞թէ քաղիցեն ի փշոց խաղող կամ ի տատասկէ թուզ». այլ թէ «որ ուրասցի զիս առաջի մարդկան՝ ուրացայց եւ ես զնա առաջի Հօր իմոյ որ յերկինս է. եւ որ խոստովանեսցի զիս առաջի մարդկան՝ խոստովանեցայց եւ ես զնա առաջի Հօր իմոյ որ յերկինսն է:

 7:11 For it is quite impossible that he who believes with the mouth could deny with the lips, since: “A good tree cannot produce bad fruit, nor can a bad tree produce good fruit,” as the Saviour said. And elsewhere: “Surely, they do not pluck grapes from thorns, or figs from thistles?” Or: “Who denies me before men, him shall I too deny before my Father who is in heaven. And who will confess me before men, him shall I too confess before my Father who is in heaven:

7:12 Այսու զպտուղ շրթանց մերոց խոստովանելոց յանուն նորա պահանջէ սպառնալեօքն եւ խոստմամբքն:

 7:12 Thus, both by threats and by promises he demands the fruit of our lips that confess his name:

7:13 Դարձեալ նմին նման ասէ Պօղոս, զօրինացն ստորոգելով գրաւորութիւն, այսպէս ասելով, «մերձ է բան ի բերան քո եւ ի սրտի քում, այսինքն է բան հաւատոց զոր քարոզեմք». եւ առ Տիմոթէոս գրէ, հաւատարիմ գոլ զզօրութիւն հաւատոցն, ասէ, «թէ ուրանամք՝ եւ նա ուրանայ զմեզ. թէ չհաւատամք՝ նա հաւատարիմ մնայ:

 7:13 Again similarly Paul says, describing the pledge of the law: “The word is near in your mouth and in your heart, that is, the word of faith which we preach.” And to Timothy he wrote that the power of the faith is trustworthy: “If we deny (him), he will deny us, even if we do not believe, he remains faithful:

7:14 Տե՛ս եւ զերանելին Եսայիաս զի՞նչ ասէ, «մարդ եմ եւ պիղծ շրթունս ունիմ, եւ ի մէջ պղծաշուրթն ժողովրդեան բնակեալ եմ ես:

 7:14 See also what the blessed Isaiah says: “I am a man and I have impure lips; I dwell amidst a people with impure lips:

7:15 Զայս ոչ եթէ սակս ուրացութեան ինչ ամբաստան լինի զինքենէ, կամ վասն ժողովոցն, այլ զի ոչ յանդիմանեցին զթագաւորն, որ արտաքոյ օրինացն ամբարշտէր. իսկ եթէ առ փոքրն այնչափ ամբաստանէր զանձն մարգարէն՝ քանի՞ եւս ողբոց եւ արտասուաց արժանի են՝ որ յՈրդին Աստուծոյ ամբարշտեն շրթամբք իւրեանց:

 7:15 He does not accuse himself of this as regards any denial or because of the congregations, but because they had not reproached the king who had acted impiously outside the law. But if the prophet accused himself so much for a small matter, how much more worthy of laments and tears are those who are impious with their lips towards the Son of God:

7:16 Որպէս եւ Պօղոս ողբալով եւ սպառնալեօք ասէ. «ո՜րչափ սաստիկ պատժոց արժանի համարիցիք զայն, որ զՈրդին Աստուծոյ առ ոտն եհար եւ զարիւն նորոյ ուխտին խառնակ համարեցաւ եւ զՀոգին շնորհաց թշնամանեաց:

 7:16 As Paul, lamenting, says as a threat: “Think what severe punishment the man deserves who trampled under foot the Son of God, profaned the blood of the new covenant, and insulted the Spirit of Grace:

7:17 Տե՛ս, ո՜վ սիրելի, զի թշնամանելն՝ լեզուին բարբառ է, եւ ոչ ներէ ստեղծիչն լեզուին զուրացութիւնն բարբառել, զի ոչ եթէ այլ ոք է որ ստեղծ զլեզուն, եւ այլ ոք է որ արար զսիրտն. օ՛ն անդր ի բաց տար:

 7:17 See, beloved, that to insult is the utterance of the tongue. And the Creator of the tongue does not permit it to utter denial. For it is no one else who created the tongue, and there is no one else who made the heart. So away with it:

7:18 Տես եւ զմիւս եւս նման սմին ի գրոց Գործոց առաքելոց:

 7:18 See also another (saying) similar to this one from the book of the Acts of the Apostles:

7:19 Սիմոն Սամարացի մատուցեալ առ Փիլիպպոս զհոգւոյն պարգեւաց լեզուացն, եւ սրտին կեղծաւորութեամբ զիա՞րդ պատժապարտեցաւ. զի՞նչ Անանիա եւ Սափիրայ վասն ագարակին եւ նորին ստութեանն, իմա եւ ի միտ առ:

 7:19 Simon the Samaritan approached Philipp concerning the Spirit of the gifts of tongues, and for the duplicity of his heart how was he punished? What (did) Anania and Saphira in the matter of the estate and the falsity of the same? Understand and consider:

7:20 Զի եթէ ոչ ստուգութիւն սրտին եւ ճշմարտութիւն բերանոյն համամիտ առ հաւատոցն խոստովանութիւն ուղղակի մատչիցին՝ խոտան եւ ի բաց ընկենլի է եւ օտար ի սրբոյ առաքելական եկեղեցւոյ:

 7:20 For unless honesty of heart and truth of the mouth are equally matched with confession of the faith, they are worthless, to be rejected, and alien to the holy, apostolic church:

7:21 Քանզի ոչ յարմարական՝ բարւոյն եւ չարին ի միասին առկայանալ, եւ ոչ լուսոյն ընդ խաւարի, եւ կամ զի առողջութեանն ընդ հիւանդութեան. նոյնպէս եւ ոչ է հնար սրտի հաւատացելոյն պղծել շրթամբք:

 7:21 Since it is unbefitting that good and evil be set together, or light with darkness, or health with sickness, likewise it is not possible for the heart of the believer to be soiled by his lips:

7:22 Զի գրեալ է՝ յաւելորդէ սրտի խօսի բերանն, զի խորհուրդ յղութիւն է մտաց, եւ բան ծնունդ է իմացմանց. այլ որպէս արմատն՝ նոյնպէս եւ ուռն եւ պտուղն. եթէ սկիզբն սուրբ է՝ ապա եւ արմատն, ապա զինչ ուռն՝ նոյն եւ տեսակ:

 7:22 For it is written: the word is spoken from the abundance of the heart, since thought is a conception of the mind and speech is the offspring of intelligence. But as is the root, so are likewise the branch and the fruit. If the origin is pure, then is the root; what is the branch, the same is the species:

7:23 Բաւականասցի իմ դուզնաքեայ բանքս առ հերձուածող մոլորութեանց:

 7:23 Let these few words of mine suffice with regard to (those) heretical errors:

7:24 Եւ մեք հետեւեալ Աստուածաշունչ գրոց՝ պահեսցուք անբիծ զհաւատս սրտից, եւ մաքուր զխոստովանութիւն շրթանց, ըստ սրբոյն Պօղոսի վերաբերեալ զօրինականն, թէ «մերձ է բան ի բերան քո եւ ի սրտի քում, այսինքն է բան հաւատոյ զոր քարոզեմք», եւ Դաւիթ ասէ, «յոր հաւատացի զնոյն եւ խօսեցայ». եւ Պօղոս՝ «մեք հաւատամք զոր խօսիմքն». եւ դարձեալ Պօղոս՝ «եթէ խոստովանեսցիս բերանով քով զտէր Յիսուս, եւ հաւատասցես ի սրտի քում թէ Աստուած յարոյց […] զի սրտիւ հաւատամք յարդարութիւն եւ բերանով խոստովանիմք ի փրկութիւն:

 7:24 Following the divinely inspired Scriptures, let us keep unsullied the faith of (our) hearts, and the confession of (our) lips pure, according to the example of Saint Paul mentioned above: “The word is near in your mouth and in your heart, that is, the word of faith which we preach.” And David says: “In what I believed, the same I spoke.” And Paul: “We believe what we say.” And again Paul: “If you confess with your mouth the Lord Jesus, and believe in your heart that God arose (you will live), since with the heart we believe in righteousness and with the mouth we confess salvation:

7:25 Արդ այսքանեաց վկայութեանց ի մի վայր եկելոց՝ մի ելցուք զհետ առասպելաբանիցն թէ ընդ անկոխն գնալով ճանապարհ. այլ տանելով մեր առաջի թագաւորաց եւ դատաւորաց վասն իմ ի վկայութիւն՝ պահեսցուք զբարիւոք դաւանութիւն եւ վկայեսցուք որպէս Փրկիչն առաջի Պոնտացւոյ Պիղատոսի. որպէս ասէ Պօղոս առ Տիմոթէոս, «մի ամօթ համարիցիս զվկայութիւն Տեառն մերոյ», եւ Դաւիթ՝ «խօսէի զվկայութիւնս քո առաջի թագաւորաց եւ ոչ ամաչէի», եւ Փրկիչն՝ «եթէ ոք ամօթ համարեսցի զբանս իմ:

 7:25 Since so many testimonies have been brought together, let us not follow the tellers of fables or walk the untrodden path. But when we are brought before kings and judges for testimony concerning me, let us keep a good confession (of faith) and bear witness like the Saviour before Pontius Pilate. As Paul said to Timothy: “Do not consider shameful the witness of our Lord.” and David: “I spoke your testimonies before kings, and I was not ashamed.” And the Saviour: “If anyone think my words shameful:

7:26 Աստանօր զկայ առեալ բանիս՝ եւ մեք ի ճեպելն փութասցուք, զի մի յերկարաձգեալ զգեր հատուցական բանիս՝ յետնեալ գտցուք յառաջիկայ մեզ գրաւորութենէն, որ սակս պատմութեանցն են հանդէսք:

 7:26 Here let us halt this discussion and hasten on, lest by stretching out this refutation we fall behind in the composition that lies before us—the matter of the history: