2:26 Ասեն ցնա անդրէն. «Որք միանգամ աշակերտեալ են ճշմարտութեանն, ոչ երբէք փոխին ի նմանէ. այլ որ ենն՝ նոյն կան:

 2:26 Then they said to him: “Those who have once learned the truth will never deviate from it, but will remain true to themselves:

2:27 Միթէ յայնժամ առ չիմանա՞լ ինչ պնդեցաք, եւ այսաւր նեղութիւնս իմաստնացո՞յց ինչ զմեզ. այլ ոչ այնպէս:

 2:27 Surely, we did not persist then out of ignorance, and today you made us realize our afflictions. Not at all:

2:28 Այլ զղջումն մտաց մերոց այս է, եթէ ընդէ՞ր ընդ առաջինսն չկատարեցաք զկեանս մեր:

 2:28 But this is the regret in our minds—why did we not end our lives with the previous martyrs:

2:29 Բայց արդ աղաչեմք զքեզ եւ քեւ զթագաւորն ձեր, մի՛ այլ վասն այդպիսի իրաց հարցանէք ցմեզ. այլ զինչ եդեալ է ի մտի ձերում վասն մեր՝ կատարեցէք:

 2:29 So now we beg you, and through you your king, do not question us any more about these matters, but carry out whatever you have decided in our case:

2:30 Իբրեւ լուաւ զայս մեծ հազարապետն, յոյժ գովեաց ի միտս իւր զպնդութիւն հաստատութեան նոցա. եւ յայնմ հետէ սկսաւ արկանել սէր ընդ նոսա՝ իբրեւ ընդ սիրելիս Աստուծոյ:

 2:30 When the great hazarapet heard this, in his mind he very much praised the firmness of their conviction. From then on, he began to form an affection for them as with ones loved by God:

2:31 Եւ բազում բանիւք ողոքանաւք ածէր զթագաւորն ի հաւանութիւն, զի թողութիւն արասցէ նոցա ի կապանացն իւրեանց:

 2:31 With wordy supplications he tried to persuade the king to release them from their bonds:

2:32 Զի թէպէտ եւ փոխեցաւ նա ի գործոյ հազարապետութեանն արքունի, եւ ի բազում իրս գտաւ վնասակար, ինքն իսկ յանձն իւր կրթէր զաւեր աշխարհին Հայոց, վասն որոյ եւ մեծաւ անարգանաւք յուղարկեցաւ ի տուն իւր, սակայն զկապելոցն ոչ երբէք չարախաւս կամէր լինել մինչեւ ցաւր վախճանի կենաց իւրոց:

 2:32 For although he had been removed from the office of royal hazarapet and was found guilty of treachery on many counts—he bore responsibility for the ruin of Armenia, for which he was dismissed to his home in great dishonor—nonetheless, he never wished to speak ill of the prisoners to the very last day of his life:

2:33 Իսկ յերանելեացն բազումք ի նոցանէ, որ մանկագոյնքն էին, ուսան զդպրութիւն հայրենի աշխարհին իւրեանց, եւ եղեւ նոցա այն կերակուր հոգեւոր, որով զանձինս քաջալերէին եւ զընկերսն մխիթարէին:

 2:33 Among the blessed ones, many who were very young had learned the schooling of their native land; this was for them spiritual food with which they encouraged themselves and consoled their companions:

2:34 Եւ այնպէս զմայլեցան ի միտս եւ յոգիս իւրեանց, զի եւ որ ծերագոյնքն էին ի նոցանէ, փափկացան մատաղացան մանկացան:

 2:34 They were so enraptured in their minds and souls that even the eldest among them became young again like tender children:

2:35 Զի թէպէտ եւ դպրութեան ժամանակքն անցեալ էին, սակայն բազում սաղմոսս ի բերան առեալ՝ հոգեւոր երգակից լինէին մատաղերամ բազմութեան մանկտւոյն:

 2:35 For although they had passed the age of study, yet with many psalms in their mouths they joined in the spiritual songs of the multitude of young men:

2:36 Եւ այնպէս բարձրացուցանէին զպաշտաւնն սրբութեան, մինչեւ ոմանք ի դառն դահճացն մեծապէս քաղցրութիւն անկանէր ընդ լսելիս նոցա, եւ որչափ ի ձեռս իւրեանց էր՝ արտաքոյ արքունի հրամանին դիւրութիւն առնէին նոցա, եւ սէր խնամոյ ունէին առ ամենեսեան, եւ բազում անգամ զմարմնաւոր պէտս նոցա լնուին նոքա:

 2:36 They so exalted their holy worship that some of the cruel executioners were greatly affected by the sweet sound, and as much as was in their power they offered them relief beyond the king’s order; they took loving care of them all and often fulfilled their material needs:

2:37 Մանաւանդ զի նշանք եւս բժշկութեան յԱստուծոյ յաջողեալ լինէր ի ձեռս նոցա. որպէս զի բազում ի դիւահարաց սրբեցան ի նմին քաղաքի, ուր կապեալքն կային:

 2:37 especially because many miracles of healing were performed by God through them, so that many afflicted by demons were cleansed in that same city where the prisoners were kept:

2:38 Իբրեւ ոչ ոք գոյր առ նոսա քահանայ, դիմէին առ նոսա հիւանդք եւ ախտաժետք քաղաքին, եւ ընդունէին ի նոցանէ զիւրաքանչիւր ցաւոց զառողջութիւն:

 2:38 Since there was no priest among them (the citizens), the sick, and afflicted of the city were brought to them and received from them healing of each one’s malady:

2:39 Նա եւ որ մեծ իշխանն էր աշխարհին, զոր եւ Հարեւշղոմ Շապուհ անուանէին, եւ նմա իսկ յանձն էին ամենայն պատժաւորքն, մեծապէս գութ սիրոյ էարկ առ ամենեսեան:

 2:39 Likewise, the great prince of the country, Harevshlom Shapuh by name, to whom all the condemned prisoners had been entrusted, showed great kindness and compassion to them all:

2:40 Զծերս ի նոցանէ առ հարս ունէր, եւ զմանկագոյնս ի նոցանէ իբրեւ զսիրելի որդիս գգուէր:

 2:40 He treated the elder among them as fathers and cherished the younger among them as beloved sons:

2:41 Բազում անգամ գրեաց եւ եցոյց յարքունիս զվիշտս նեղութեան կապելոցն, եւ զառն առն իւրաքանչիւր զբարս ազնուականութեանն ցուցանէր նոցա. առաջի մեծամեծացն տառապէր, ջանայր ազգի ազգի հնարիւք, մինչեւ բազում բարեխաւսիւք ածին ի հաւան զթագաւորն:

 2:41 He frequently indicated in writing to the court the prisoners’ sufferings and affliction and indicated the noble conduct of each one of them. He troubled the leading magnates and tried by all manner of devices, until through many intercessors the king was brought to agreement:

2:42 Հրամայեաց լուծանել զկապանս նոցա, եւ բառնալ ի նոցանէ զսուգ պատուհասին, եւ ագանել նոցա հանդերձ զաւրէն նախարարութեանն. կարգեաց նոցա ռոճիկ, եւ զպատրաստութիւն սպառազինութեանն հրամայեաց յարքունուստ:

 2:42 He (the king) ordered their bonds to be loosed and the ordeal of their punishment to be ended; he also ordered that they should put on robes of their princely rank. He established allowances for them and ordered arms to be provided from the treasury:

2:43 Գրեաց եւ յանձն արար մեծ սպարապետին, զի ընդ զաւրս արքունի երթիցեն ի գործ պատերազմի:

 2:43 He wrote to the great sparapet, enjoining that they march to war with the royal army:

2:44 Եւ իբրեւ այս այսպէս կարգեցաւ, եւ կազմեցաւ նոր հրաման թագաւորին, ի բազում տեղիս՝ ուր եւ հասին՝ առաւելեալ գտան ի գործ արութեան, մինչեւ գովութեան հրովարտակ վասն նոցա ի Դուռն տային:

 2:44 When this had been so arranged and the king’s new command had been established, in the many places where they were sent, they acquitted themselves so valiantly that testimonials praising them were received at court:

2:45 Որպէս զի քաղցրացաւ իսկ մտաց թագաւորին, հրամայեաց զամենեսեան ածել զառաջեաւ:

 2:45 As a result, the king’s mind was soothed, and he ordered them all to appear before him:

2:46 Եկին եւ յանդիման եղեն Յազկերտի արքայից արքային:

 2:46 They arrived and presented themselves to Yazkert, king of kings:

2:47 Ետես զնոսա զուարթութեամբ, խաւսեցաւ ընդ նոսա բանիւք խաղաղութեամբ, եւ խոստացաւ տալ նոցա զիւրաքանչիւր իշխանութիւն ըստ կարգի հայրենի պատւոյն, եւ արձակել զնոսա յաշխարհն աւրինաւք քրիստոնէութեանն, յորոյ վերայ եւ մեծապէս էին չարչարեալ:

 2:47 He was delighted to see them, spoke affably with them, and promised to restore to them each one’s principality in accordance with his hereditary rank and to send them back to their country practicing the Christian religion for which they had been greatly tormented:

2:48 Եւ մինչդեռ անդէն մեծաւ խնդութեամբ շրջէին ի կարաւանին առաջի թագաւորին, ի նմին ժամանակի հասանէր վախճան կենաց թագաւորին՝ յիննեւտասներորդ ամի թագաւորութեանն իւրոյ:

 2:48 While they were in attendance at the royal court, at that same time the king’s life came to its close in the nineteenth year of his reign:

2:49 Եւ ընդ հակառակս ելեալ երկու որդիք նորա ի վերայ տէրութեանն կռուէին. սաստկանայր գործ դառնութեան պատերազմին զերկուս ամս:

 2:49 His two sons opposed each other and fought for power; for two years bitter warfare raged:

2:50 Եւ մինչդեռ նոքա յայնմ խռովութեան էին, ապստամբեաց եւ Աղուանից արքայն. վասն զի քեռորդի էր նոցա, եւ ըստ կարգի հայրենի հաւատոցն՝ քրիստոնեայ էր յառաջ, եւ Յազկերտ արքայից արքայ բռնի մոգ արար:

 2:50 While they were occupied with this struggle, the king of Albania revolted. He was their nephew, and following his ancestral faith had previously been a Christian; but Yazkert, king of kings, had forced him to become a magus: