Դրասխանակերտցի 1-16 Draskhanakerttsi

16:0 Յաղագս գործոց Վահանայ Մամիկոնէի, եւ կաթողիկոսացն:	16:0 The Works of Vahan Mamikonian and the Katholikoi:
16:1 Զայսու ժամանակաւ մեծ հայրապետն Գիւտ, որ յՈթմսոյ գեղջէ՝ կացեալ ամս տասն յաթոռ հայրապետութեան՝ վախճանի:	16:1 At about this time the great patriarch Giwt, who was from the village of Ot’mus, died after he had occupied the patriarchal see for ten years:
16:2 Եւ զկնի նորա յաջորդէ զաթոռ հայրապետութեան Յոհան Մանդակունի, որ առլցեալ իսկ էր ամենայն հոգեւոր հանճարով. եւ կարգս յօրինեալ ճոխացուցանէ պայծառապէս զամենայն աղօթական ժամակարգութիւնս եկեղեցւոյ սրբոյ. եւ յարդարէր եւս ճառս զգուշացուցիչս դիտաւորական կենցաղոյս, որ բերէ զոգւոցն փրկութիւն:	16:2 He was succeeded by Yovhan Mandakuni who was endowed with all the spiritual qualities. He set the offices of devotion and splendidly enriched all the canonical hours of the holy church and also wrote treatises that forewarned people about this life, which must be safeguarded, and bore salvation to their souls:
16:3 Եւ յաւուրս սորա պայազատէր զՀայաստանեայսս Վահան Մամիկոնեան որդի Հմայեկի՝ եղբօրորդի սրբոյն Վարդանայ, որ արիաբար յաղթեալ ամենայն զօրաց՝ եկելոց ի վերայ նորա, եւ ժողովեալ զհարկ աշխարհիս՝ շինէ այնուիկ զեկեղեցիս զաւերեալս ի թշնամեաց՝ թելադրութեամբ եւ խրատու եւ աղօթից նպաստիւ սուրբ հայրապետին Յոհաննու Մանդակունւոյ:	16:3 In his days Vahan Mamikonean, the son of Hmayeak and the nephew of the blessed Vardan, ruled over the Armenians. With the advice of the blessed patriarch Yovhannes Mandakuni and with the help of his prayers he bravely vanquished all the forces coming against him, and collecting the taxes from our land rebuilt the churches that had been destroyed by the enemy:
16:4 Եւ մինչդեռ Պերոզ զկորուստ աշխարհիս Հայոց հնարէր կատարել՝ յանկարծօրէն յաղօթից սրբոյ առնն աստուծոյ Յոհաննու սատակի ի Քուշանաց ինքն եւ առհասարակ զօրք իւր:	16:4 And while Peroz was scheming to bring about the destruction of Armenia, suddenly, he and his men were all massacred by the K’ushans because of the prayers of the blessed man of God Yovhannes:
16:5 Յետ սորա Վաղարշ թագաւորէ Պարսից, որ բարեխրատուց լսող լեալ՝ ի Վահան զաշխարհս մեր հաւատայր:	16:5 Vagharsh succeeded him as king of Persia. As he was a man who heeded people with good advice, he entrusted our land to Vahan:
16:6 Իսկ մեծ հայրապետն Յոհան Մանդակունի՝ կացեալ յաթոռ հայրապետութեան ամս վեց, փոխի առ Քրիստոս:	16:6 The great patriarch Yovhan Mandakuni was united with Christ, after having occupied the patriarchal throne for six years:
16:7 Եւ զկնի նորա ապա Բաբգէն ի նորուն յաշակերտութենէ կալաւ զաթոռ հայրապետութեան. յորում ժամանակի Պերոզ թագաւորեալ Պարսից՝ եւ ի դուռնն զՎահան կոչեալ, ետ նմա զմարզպանութիւն Հայոց եւ առաքէ ի Հայս:	16:7 Then Babgen, who was his pupil, occupied the patriarchal throne. During his pontificate Peroz, who ruled over Persia, summoned Vahan to the royal court and giving him the marzpanate of Armenia sent him back to Armenia:
16:8 Զայսու ժամանակաւ աստուածահաճոյ վարուք եւ բարեպաշտ հաւատով երջանիկ արքայն Հոռոմոց Զենոն վախճանէր. որ ի ժամանակի տէրութեան իւրոյ զմիգատարր եւ զաւդախիտ, բքայորդոր չար հերձուածն քաղկեդոնականացն ի բաց մերժեալ զլուսասփիւռ պայծառատարած ճառագայթաւէտ զհաւատս առաքելական ծաղկեցուցանէր յեկեղեցւոջ Աստուծոյ:	16:8 At about this time Zenon, the blessed king of the Greeks who pleased God with his life and his devotion to the faith, died. During his reign he had repudiated the misty, airy, boastful and wicked heresy of the Chalcedonians and made the glistening brilliant and radiant apostolic faith flourish in the church of God:
16:9 Իսկ յետ սորա քաջանունն Անաստաս՝ կացեալ յաթոռ թագաւորութեանն Հոռոմոց, նմանապէս կամ թէ եւս առաւել ճշմարտասիրաբար եւ հաճոյակատար Աստուծոյ վարուք հաստատէր զաւանդութիւն բարեպաշտութեան հարցն սրբոց եւ շրջաբերական թղթովք նզովեաց զամենայն հերձուածողս՝ ընդ ամենեսին եւ զժողովն Քաղկեդոնի նզովէր:	16:9 After him the highly renowned Anastas ascended the throne of the kingdom of the Greeks. With a similar or perhaps even greater love of truth and a life pleasing to God he established the pious tradition of the Holy Fathers and by means of edicts anathematized all the heretics and the Council of Chalcedon:
16:10 Իսկ ապա զկնի ի սմին յայսմ ժամանակի բարեպաշտութեան աշխարհին Հոռոմոց՝ մեծ հայրապետն Հայոց Բաբգէն առնէ ժողով եպիսկոպոսաց Հայոց, Վրաց եւ Աղուանից ի Նոր քաղաքի ի սուրբ կաթուղիկէի ի մայրն եկեղեցեաց Հայոց, որք նմանապէս նզովեալ խոտեցին զժողովն Քաղկեդոնի քանզի եւ չեւ իսկ էր ընկալեալ զաշխարհակործան աւանդութիւնն, այլ ի նմին հիման սրբոյն Գրիգորի հաստատեալ կային:	16:10 At this time when piety prevailed in the land of the Greeks, Babgen, the great patriarch of Armenia, held a council of the Armenian, Iberian and Albanian bishops in the New City ( = Vagharshapat), in the Holy Cathedral of Armenia. They ([i.e.], the Iberians and the Albanians) likewise anathematized and repudiated the Council of Chalcedon, since they had not yet accepted the doctrine that condemned their lands, and stood firmly on the very same foundation of Saint Grigor:
16:11 Եւ այսպէս յայսմ ժամանակի մի հաւատ բարեպաշտութեան առհասարակ հաստատեալ լինէր յաշխարհին Հոռոմոց, Հայոց, Վրաց եւ Աղուանից՝ հաւասար յամենեցունց նզովեալ եւ ի բաց ընկեցեալ զժողովն Քաղկեդոնի:	16:11 And thus at this time there was unity of faith in the lands of the Greeks, the Armenians and the Albanians who had severally anathematized and rejected the Council of Chalcedon:
16:12 Իսկ իբրեւ ամք [ԼԵ] ի վերայ ճշմարիտ հաւատոյն անցանէին, եւ զկնի Անաստասայ Յուստիանոս անաւրէն թագաւորէր՝ սա առլցեալ չարութեամբ, զխլեալ եւ զջնջեալ եւ զանտանելի զվտանգս վշտալից տանջանաց արանց սրբոց եւ ուղղափառաց ի վերայ հաստատէր. եւ դարձեալ արեամբ շաղախէր եւ զյատակս եկեղեցւոյ սրբոյ:	16:12 But after thirty-five years of Orthodoxy had elapsed, the impious Justin succeeded Anastasius. Becoming full of wickedness he restored the Chalcedonian heterodoxy which had been extirpated, erased and eradicated, and renewed the unbearable threats of vexatious toils against holy and orthodox men and once again smeared the floor of the Holy Church with blood:
16:13 Բայց մեծ հայրապետն Բաբգէն՝ իբրեւ եկաց յաթոռ հայրապետութեան ամս հինգ, վախճանեցաւ:	16:13 The great patriarch Babgen died after he had occupied the patriarchal throne for five years:
16:14 Իսկ զկնի սորա զՍամուէլ ի գեղջէն Արծկէոյ նստուցանեն յաթոռ հայրապետութեանն. եւ յորում ժամանակի Վարդ՝ եղբայր Վահանայ, պայազատէ զՀայս: Եւ սորա եւս կացեալ յաթոռ հայրապետութեան ամս տասն վախճանի:	16:14 Subsequently they set on the patriarchal throne Samuel who was from the village of Arcke. During his time, Vard, the brother of Vahan, ruled over the Armenians. Having occupied the patriarchal throne for ten years, he also died:
16:15 Իսկ ապա յետ սորա զՄուշէ ի նահանգէ Կոտէից ի գեղջէ Այլաբերից կացուցանեն ի հայրապետական յաթոռն. յորում ժամանակի մարզպանք Պարսիկք Հայաստանեայցս տիրէին: Սորա կացեալ յաթոռ սրբութեան ամս ութ՝ վախճանի:	16:15 After him they set on the patriarchal throne Mushe who was from the village of Aylaberic’ in the province of Kotayk’. During his time Persian marzpans ruled over the Armenians. Having occupied the holy see for eight years he died:
16:16 Եւ զկնի սորա զՍահակ ի գաւառէն Հարքայ՝ Յղկայ գեղջէ կացուցանեն ի հայրապետական աթոռն: Եւ ի սորին եւս աւուրս մարզպանք Պարսիկք Հայաստանեայցս տիրէին հրամանաւ Կաւատայ արքայի:	16:16 After him they set on the patriarchal throne Sahak who was from the village of Ughk in the district of Hark’. During his pontificate as well Persian marzpans ruled over the Armenians at the order of King Kawat:
16:17 Սորա լցեալ զաւուրս հայրապետութեան իբրեւ ամս հինգ՝ վախճանեցաւ եւ սա: Ապա զՔրիստափոր ի գաւառէ Բագրեւանայ ի Տիրառիճ գեղջէ նստուցանեն յաթոռ հայրապետութեան, որ կալաւ զառաջնորդութիւն ամս վեց:	16:17 Having occupied the patriarchal throne for about five years he also died. Then they set on the patriarchal throne K’ristap’or who was from the village of Tirarich in the district of Bagrewan. He occupied the office of prelate for six years:
16:18 Եւ զկնի սորա զՂեւոնդ, որ էր ի Փոքր Եռաստայ՝ կացուցանեն յաթոռ սրբութեան: Յաւուրս սորա Խոսրով թագաւորէ Պարսից փոխանակ հօր իւրոյ Կաւատայ. եւ ապա ապստամբեալ ի նմանէ Վարդանն Մամիկոնեան՝ սպանանէ զմարզպանն Սուրէն ի Դվին քաղաքի, եւ ինքն հանդերձ այլօք նախարարօքն գնայ ի ծառայութիւն Յունաց:	16:18 After him they set on the holy see Ghewond who was from Lesser Erast (p’ok’r Erast). During his time Xosrov ruled over Persia instead of his father Kawat and subsequently Vardan Mamikonean rose against him, killing the marzpan Suren in the city of Dvin, and entered the service of the Greeks together with the other naxarars:
16:19 Իսկ Ղեւոնդի կալեալ զաթոռ հայրապետութեան զամս երիս՝ վախճանի:	16:19 Ghewond died after having occupied the patriarchal throne for three years:
16:20 Եւ զկնի սորա զՆերսէս ի գաւառէն Բագրեւանայ ի գեղջէ Աշտարակաց ածեալ հաստատեն յաթոռ սրբութեան:	16:20 After him they summoned Nerses, who was from the village of Ashtarak in the district of Bagrewan, and set him on the holy see:
16:21 Ի ժամանակի աստ Խոսրով արքայ Պարսից զօր բազում գումարեալ՝ առաքէ հրոսակս Վարդանայ, եւ լինի պատերազմ սաստիկ ի դաշտին Խաղամախայ. եւ ի մշտաջան աղօթից սրբոյն Ներսեսի անհնարին հարուածովք մաշեն զօրքն Վարդանայ զՊարսիկսն:	16:21 At this time Xosrov, the king of Persia, gathered numerous forces and sent them against Vardan. A fierce battle was fought in the plain of Xaghamax and because of the assiduous prayers of the blessed Nerses, the troops of Vardan wore out the Persians with heavy blows:
16:22 Յաւուրս սորա Մախոժ, որ էր ի Բեշապուհ գաւառէ ի Քունարաստան գեղջէ եւ յազգէ մոգ, եւ ըստ սուրբ աւազանին ի մկրտութեանն Յիզտբուզիտ անուանեալ, որ թարգմանի «աստուած ապրեցոյց», բազում չարչարանս կրեալ ի մարզպանէ Վշնասպն Վահրամայ՝ ի Դվին քաղաքի պսակի մարտիրոսական մահուամբ ի Քրիստոսէ: Զոր բարձեալ զսուրբ մարմինն սրբոյ մարտիրոսին՝ մեծի հայրապետին Ներսես ի բովանդակ եպիսկոպոսօք եւ կղերիւք եկեղեցւոյ՝ եդին մերձ ի սուրբ եկեղեցին կաթողիկոսարանի յարեւելից կողմանէ, շինեալ ի վերայ վկայարան սուրբ կոփածոյ քարամբք:	16:22 In the days of Nerses, Maxozh of the village of K’unarastan in the district of Beshapuh, a magian by race who at the time of his baptism was named Yiztbuzit, which means “God has redeemed”, suffered numerous torments at the hands of the marzpan Vshnasn Vahram and received Christ’s crown of martyrdom in the city of Dvin. The great patriarch Nerses, accompanied by all the bishops and the clerics of the church, brought the blessed body of the holy martyr and buried him near the east side of the holy church of the katholikos’ residence and built a holy martyrium with polished stones:
16:23 Սորա կալեալ զհայրապետական աթոռն իբրեւ զամս ինն՝ վախճանի:	16:23 After he had occupied the patriarchal see for nine years, Nerses died:
16:24 Եւ զկնի սորա զոմն Յովհաննէս ի Գաբեղենից, ի գեղջէ Սնծեղուան կացուցանեն հայրապետ Հայաստանեայցս, որ կացեալ յաթոռ հայրապետութեան ամս [ԺԷ]՝ վախճանի:	16:24 After him they set as patriarch of Armenia a certain Yovhannes of the Gabeghean (feudal family) who was from the village of Snceghuan. He occupied the patriarchal throne for seventeen years and died:
16:25 Յետ սորա ապա զՄովսէս զայրն Աստուծոյ, որ յԵղիվարդ գեղջէ, որ եւ սնեալ եւ ուսեալ ի հայրապետանոցին սրբոյ, կացուցանեն յաթոռ Սրբոյն Գրիգորի:	16:25 After him they placed on the throne of Saint Grigor Movses, a man of God, who was from the village of Eghivard and had been nourished and educated in the holy patriarchate:
16:26 Յամի տասներորդի հայրապետութեան սորա եւ երեսներորդի առաջներորդի ամին Խոսրովայ՝ որդւոյ Կաւատայ արքայի Պարսից՝ լցեալ բովանդակեալ շրջանակ բոլորակի հինգհարիւր երեսուն երկու ամաց, ապա ի հրամանէ մեծին Մովսեսի քերթողք եւ գիտունք արուեստին եդին զկարգ թուականութեան Թորգոմեանս համարոյ. որ է շարժումն յառաջախաղաց եւ հիմն զանազան մասանց արուեստին: Եւ այսպէս ըստ հայկականս լեզուի տուեալ տօմար տօնից տարեկանաց, յայնմ հետէ ոչ կարօտանային իբրեւ մուրացիկ իմն առնելով յայլոց ազգաց զպիտանի խորհրդոցն արարողութիւնս:	16:26 In the tenth year of his pontificate, and in the thirty-first year of Xosrov son of Kawat, king of Persia, the (calendrical) cycle of five hundred thirty-two years was completed. Consequently, at the order of the great Movses scholars and those who were learned in that art set up the sequence of the Armenian era which is a perpetual cycle and the foundation for the different branches of the art. Thus, being endowed with a calendar of the annual feasts in the Armenian language, thenceforth they were relieved of the need to borrow from foreign nations the composition of useful (calendrical) models:
16:27 Այս Մովսէս զԿիւրիովն՝ սրբոյ Կաթուղիկէի վանաց երէց, ձեռնադրէ յարքեպիսկոպոսութիւն Վրաց նահանգին եւ Գուգարաց եւ Եգերացւոց՝ ըստ օրինակի կարգացն առաջնոց:	16:27 In accordance with former practice, this Movses ordained Kiwrion, the elder of the rectory of the Holy Cathedral (of Dvin), as archbishop over the province of Iberia, Gugark’ and Egrisi:
16:28 Իսկ ապա մերձ ի վախճանն Մովսեսի՝ Կիւրիոն զճշմարիտ կարգաց եւ զկրօնից ուղղութիւնն ի բաց խզեալ, զոր ի Հարցն մերոց ուղղափառաց աշակերտեալ էին կողմանքն այնոքիկ՝ միտէր զհետ ամբարիշտ ժողովոյն Քաղկեդոնի, զկնի փառամոլ ամբարհաւաճութեանն իւրոյ ձգեալ դաւաճանեալ զնախահարս աշխարհին:	16:28 But shortly before Movses’s death Kiwrion repudiated the right path of true order and religion that (the people of) those regions had learned from our orthodox fathers and, allured by his presumptuous ambition, he adhered to the impious Council of Chalcedon, betraying the forefathers of the land:
16:29 Ապա վաղվաղակի իսկ ի դերեւ ելանէր խոկացեալ նորայն դաւաճանութիւնն:	16:29 Immediately thereafter, however, the treachery that he had devised came to naught:
16:30 Իսկ Մովսէս բազում մաքառումն ընդդէմ նորա եդեալ՝ աստուածամերձ խրատու բանից բարեզդեաց զնա կշտամբէր՝ դառնալ ի չարափառ հրէական մոլորութենէ հայհոյութեանցն ի ճշմարիտ գիտութիւնն ըստ Հարցն սրբոց դաւանութեան:	16:30 Movses greatly disputed and admonished him with graceful words of advice familiar to God so that he would abandon the heterodox Hebraic aberration and turn to the true knowledge in accordance with the doctrine of the holy fathers:
16:31 Այլ նա ոչ ախորժեալ առնուլ զդեղ ի դեղատուէ իմաստնոյ՝ իսկոյն ապա հասանէ կատարումն կենաց մեծի հայրապետին Մովսեսի՝ կացեալ յաթոռ հայրապետութեան ամս երեսուն:	16:31 But he did not wish to receive (medication) from the wise physician. Soon thereafter the life of the great patriarch Movses was terminated after he had occupied the patriarchal see for thirty years:
16:32 Բայց մինչդեռ կենդանի էր սուրբ հայրապետն Մովսէս՝ Խոսրով որդի Կաւատայ արքայի Պարսից յետ բազում մարտից արութեանց եւ քաջութեանց եւ տիրելոյ ազգաց բազմաց ըստ ծագմանն շողից աստուածային լուսոյն ի սիրտ նորա՝ ի ժամ վախճանի իւրոյ հաւատացեալ յԱստուած ճշմարիտ եւ յՈրդի նորա միածին եւ ի Հոգին Սուրբ Աստուծոյ, եւ անարգեալ ի բաց զկռամոլ ամբարշտութիւնն՝ խոստովան եղեւ, թէ ոչ գոյ այլ աստուած բայց ի միոյն միայն, զոր քրիստոնեայքն պաշտեն:	16:32 While the blessed patriarch Movses was still alive, Xosrov, the son of Kawat king of Persia, after numerous valiant and dauntless contests and the subjugation of many nations believed in the true God, the Only-Begotten-Son and the Holy Spirit of God because of the rising glimmer of the Divine light in his heart at the time of his death. Dishonoring and repudiating idolatrous impiety, he confessed that there was no other God than the One Whom the Christians worshipped:
16:33 Եւ ապա աւազանին սրբոյ վերստին ծննդեան լուսաւորութեամբ հաղորդի ի կենդանարար մարմնոյ եւ արեան Տեառն, եւ ողջունեալ զսուրբ Աւետարանն Քրիստոսի համբուրմամբ՝ յետ երից աւուրց վախճանի ի բարւոք ծերութեան:	16:33 Then, through the enlightenment of his second birth from the Holy Fount, he partook of the life-giving body and blood of the Lord and having embraced the Holy Gospel of Christ died three days later in extreme old age:
16:34 Եւ բարձեալ զմարմին նորա Քրիստոնէից՝ նուիրական սաղմոսերգութեամբ եւ քահանայական դասուք տարեալ դնեն ի շիրիմս թագաւորացն:	16:34 The Christians took his body and with the order of priests chanting sacred psalms they buried him in the cemetery of the kings:
16:35 Եւ թագաւորէ որդի նորուն Որմիզդ ընդ նորա, զոր իւրոց իսկ մերձաւորացն եւ այլոց եւս նախարարաց նենգ գործեալ՝ յիւրումն իսկ դահլճի զնա սպանանեն. եւ փոխանակ նորա որդի նորուն Խոսրով թագաւորէ:	16:35 His son Ormizd ruled instead. His relatives and certain other naxarars plotted against and killed him in his own chamber and in his place his son Xosrov became king:
16:36 Այլ եւ սմա եւս ի Վահրամայ ումեմնէ իշխանէ, որ թագաւոր զինքն կարդայր՝ նենգ գործեալ, փախստեայ անկանի առ Մօրիկ կայսր Հոռոմոց:	16:36 However, since a certain prince Vahram plotted against him and declared himself king, he took refuge with Maurice the emperor of the Greeks:
16:37 Իսկ կայսերն օժանդակեալ Խոսրովայ բազում զօրու հանդերձ՝ սպանանի Վահրամն յԻռայ առհասարակ ի նոցանէ:	16:37 The emperor helped out Xosrov, giving him many troops and Vahram was all at once killed by them in Ray Herat:
16:38 Եւ Խոսրով՝ թոռն հաւատացեալ Խոսրովուն, հաստատի դարձեալ ի թագաւորութիւնն Պարսից. եւ ըստ երախտահատոյցն լինելոյ խնդրէ Մօրիկի Խոսրովայ զՄիջագետս Դարայիւ եւ Մծբնաւ հանդերձ, եւ ի Հայոց զայն աշխարհ, որ Տանատիրական Գունդն անուանէր՝ բայց յՈստանէն, ի Դվին քաղաքէ եւ յերկուցն եւս գաւառաց, որ է Մասեացոտն եւ կողմն Արագածու:	16:38 Xosrov, the grandson of the Christian Xosrov, was once again established on the royal throne of Persia and since he was under obligation, Maurice asked him to concede Mesopotamia along with Dara and Nisibis and the part of Armenia which was called the Tanutirakan Gundn, with the exception of Ostan, [i.e.] the city of Dvin, and two other districts, namely Maseac’otn and the region of Aragac:
16:39 Զայսոսիկ ի բաց զատուցեալ՝ զայլն ամենայն թողու Խոսրով ի Մօրիկ, ի լէռնէն որ կոչի Ընծաքիսար մինչեւ ցԱռեսան աւան եւ ցՀացիւն:	16:39 Besides these Xosrov left to Maurice all the other places (that extend) from the mountain called Encak’isar to the village (awan) of Arest and Hac’iwn:
16:40 Ապա կայսեր Մօրկայ ձեռներիցութեամբ իմն փոփոխումն արարեալ անուանց աշխարհացն այնոցիկ, որ ի մերոյն Արամայ կարգաւ եդեալ էր:	16:40 Then the Emperor Maurice arrogantly changed the nomenclature of those provinces which our own Aram had sucessively demarcated:
16:41 եւ նախ զԱրմենին զայն, որ Առաջին Հայքն անուանիւր՝ Երկրորդ Հայք զնա Մօրիկ կոչեաց, յորում մայրաքաղաք է Սեւաստիայ:	16:41 First of all, Maurice renamed the country whose metropolis is Sebastia, and which was known as “First Armenia”, “Second Armenia:
16:42 Իսկ զԿապադովկիայ, յորում մայրաքաղաքն է Կեսարիայ՝ եւ Երկրորդ Հայք նախ անուանիւր, կոչէ զնա Երրորդ Հայք եւ առնէ զնա Եպարքի:	16:42 He renamed Cappadocia, whose metropolis is Caesarea and which was formerly known as “Second Armenia”, “Third Armenia” and turned it into an eparchy:
16:43 Իսկ զՄելիտինէ, որ ունի զհամանուն իւր գաւառս՝ է եւ Երրորդ Հայք, կոչէ զնա Առաջին Հայք:	16:43 He renamed Melitene, which has districts of the same name and is known as “Third Armenia”, “First Armenia:
16:44 Իսկ զՊոնտոս, յորում մայրաքաղաք է Տրապիզոն՝ կոչէ զնա Մասն մեծ Հայոց:	16:44 He annexed Pontus, whose metropolis is Trebizond, to Greater Armenia:
16:45 եւ Չորրորդն կոչեցեալ Հայք, յորում մայրաքաղաք է Մարտիրոսացպօլիս, այսինքն՝ Նփրկերտ, Յուստիանունիստ, զնա գրէ ի դիւան արքունի:	16:45 He registered in the imperial archives the so-called “Fourth Armenia”, whose metropolis is Martyropolis—that is Np’rkert, as the ’Seat of Justinian’:
16:46 Դարձեալ զաշխարհն Կարնայ, յորում մայրաքաղաք է Թէոդոսուպօլիս՝ անուանէ զնա Մեծ մասն Մեծ Հայոց:	16:46 Turning to the province of Karin whose metropolis is Theodosiopolis, he annexed it to Greater Armenia:
16:47 Եւ որ ի Մեծն Հայոց մասն ինչ մնացեալ էր ի ձեռս Հոռոմոց կողմանց անտի ի Բասենոյ մինչեւ ի սահմանս Ասորեստանի Մեծ Հայք զնա կոչէ:	16:47 And he renamed that part of Greater Armenia which extended from the region of Basean to the borders of Assyria (Asorestan) and had remained in the hands of the Greeks “Greater Armenia:
16:48 իսկ զկողմանս Տայոց սահմանօք իւրովք հանդերձ՝ Խորագոյն Հայք, եւ զկողմն Դվին քաղաքի՝ Ներքսագոյն Հայք:	16:48 He named the region of Tayk’ with her boundaries “Inner Armenia” ( = Armenia Profunda), and the region around the city of Dvin “Innermost Armenia” = Armenia Interior:
16:49 Այսպէս ամենեցունց սոցա փոփոխումն արարեալ Մօրկայ՝ գրէ ի դիւանս արքունի:	16:49 Thus Maurice introduced all these changes and registered them in the royal archives:
16:50 Արդ այսոքիկ սակս այսորիկ առ յինէն քեզ երկրորդեալ գրեցաւ, զի մի՛ տգիտութիւն ինչ ինձ վարկցես զայն, զոր յառաջագոյնն առ յինէն քեզ պատմեալ եղեւ Առաջինն եւ Երկրորդն եւ Երրորդ եւ Չորրորդ Հայք. զի այն առաջինն ի մերոյն յԱրամայ քաջէ անուանեալ եղեւ. իսկ այս երկրորդ՝ ի Մօրկայ կայսերէ Հոռոմոց:	16:50 This is the second time that I have written about the same subject. Lest you think that what I have previously described as the “First,” “Second,” “Third,” and “Fourth” Armenias reflect on my ignorance, (be aware) that the former names were given by our own valiant Aram, whereas the latter were assigned by Maurice, the emperor of the Greeks:
16:51 Եւ արդ այսոքիկ քեզ վասն այսոցիկ բաւականացեալ՝ ես դարձեալ ի կարգ Պատմութեանս դարձայց:	16:51 Having satisfied your curiosity about these matters I shall again turn to the sequence of my narrative: